Ağaçlarda gençleştirme budama teknikleri
Ağaçlarda gençleştirme budama teknikleri, Ağaç budama yapma tekniği, ağaçları gençleştirme budama aşamaları, ağaçları canlı turma budaması, ağaçlara gençlik budaması, ağaçlara gençleştirme budama şekillleri
1- Şekillendirme devresinde ağaç budama işlemleri odun dallarına uygulanmalı zorunlu olmadıkça ağaç üzerindeki meyve dallarına dokunulmamalıdır. Böylelikle meyve ağaçlarının iyi bir şekil alması ve erken sürede meyveye yatması sağlanır. Tam aksi şekilde gerçekleştirilen uygulamalarda ise düzensiz şekillenmelere ve ağaçların gençlik kısırlığı dönemlerinin uzamasına sebep olunur.
2- Budama işlemi gerçekleştirilecek olan ağaç bir bütün olarak toplu bir şekilde incelenmeli ve ağacın her dalı ayrı ayrı ele alınmalıdır.
3- Ağacın gövdesinin üzerinde tacı meydana getiren ana dallar aynı yükseklikte ve eşit kuvvete olmalı merkezi eksen çevresinde eşit açılarla dağılmaları sağlanmalıdır. Doğru bir taç oluşumunda gelişme güçleri aynı ve lider etrafında eşit açılarla dağılmış beş adet dal seçilmiş böylelikle çok ideal bir kat oluşmuştur. Yanlış olan taç oluşumunda yan dallar çok sık olduğu için birbirlerini gölgeleyeceğinden ve kültürel işlemleri özellikle de ilaçlamayı güçleştireceğinden ideal bir taç oluşturulamamıştır.
4- Ağaç üzerindeki ana dalların gövde ile yaptıkları açılar 45-60 derece olmalıdır. Dar açılı olan dalların direnci zayıf olduğu için çabuk kırılırlar.
5- Meyve ağacındaki dik büyüme ve gelişme ne kadar çok olursa meyve miktarı o kadar az ve meyvelenme de bir o kadar geç meydana gelir. Yayvan büyümede ise bu durumun tam aksi söz konusu olur.
6- Meyve ağacındaki yardımcı dal oluşumuna önem gösterilmelidir. Meyve ağacı üzerindeki yardımcı dallar ana dallar üzerinde imkanların el verdiği kadar eşit mesafede ve aynı yönde bırakılmalıdır. Ayrıca ana dallar ile yardımcı dallar arasında vegetatif gelişme bakımından rekabet olmamalıdır ve şekil bakımından düzenli gelişmelerini oluşturabilmek için yardımcı dallar an dalların büyüme noktasından 15-25 cm daha alttan seçilmelidir. Ayrıca ana dallar ile yardımcı dallar arasında 45 derecelik bir açı olmasına dikkat edilmelidir.
7- Meyve ağacındaki dalları kısa kesmek vegetatif gelişmeyi hiç kesmemek ya da uzun bırakmak da generatif faaliyetleri teşvik eder. Ağaç üzerindeki bir dalı keserek bu dalın kısaltılmış olduğu zannedilmemelidir. Büyüme döneminde kesim şiddeti ile doğru orantılı olarak kesim noktasının altından sürgün büyümesi gerçekleşeceği unutulmamalıdır.
8- Aynı yerden yan yana büyüyen aynı güçteki dalların gelişmesine izin verilmemeli geniş açılı dal bırakılarak dar açılı olan dallar çıkartılmalıdır. Özellikle lidere rakip olacak şekilde bir çatallaşmanın oluşmasına izin verilmemelidir. Uygun olan lider olarak seçildikten sonra diğer dal dipten alınmalıdır. Lider üzerinde aynı yerden çıkan ana dallardan biri mutlaka çıkarılmalıdır. Tercihen geniş açılı olan dal ağaç üzerinde bırakılıp dar açılı olan ise çıkarılmalıdır.
9- Meyve ağaçların türler ve çeşitler arasında gelişme dal ve dalcık miktarları ve çiçek tomurcuklarını meydana getirdikleri yerler bakımından farklılıklar bulunmaktadır. Bundan dolayı türler ve çeşitler ayrı ayrı şekilde incelenmelidir.
10- Bir kesim işlemi gerçekleştirirken dikkat edilmesi gereken hususlar vardır. Çoğunlukla budama işlemi yapanlar kesim noktalarını doğru bir şekilde tespit etseler bile kesim hataları gerçekleştirmektedirler. Bir ağaçta tepe kesimi gerçekleştirilirken dış kısma bakan bir göz üzerinden ve meyilli bir kesim gerçekleştirilir. Bu kesimi göze herhangi bir zarar vermeden gerçekleştirmek çok önemlidir. Eğer meyve ağacı üzerinde seyreltme kesimi gerçekleştirilecek ise kesimi yapılacak olan dalın gövde ile birleştiği yerde yani besin maddelerinin depolandığı şişkinliğin hemen üst kısmından kesmek gerekmektedir. Böylelikle kesim noktasında meydana gelen yara yeri daha hızlı bir şekilde kapanmaktadır.
11- Kesim noktasında tırnak bırakmamaya önem verilmelidir. Tırnak bırakılarak yapılan kesimler kolay bir şekilde kapanmadığı için bu tırnaklı kısımdan aşağıya doğru kurumalar meydana gelmekte ve kapanmayan yara bölgeleri hastalık ve zararlıların ağaca girişini kolaylaştırmaktadır.
12- Budama işleminin bir ışık yöntemi olduğu unutulmamalıdır. Budama işlemlerindeki en önemli hususlardan birisi de ağacın dengesini bozmamak şartı ile ağacın iç kısımlarına mümkün olduğu miktarda fazla ışık girmesini sağlamaktır. Bunu gerçekleştirmenin diğer yollarından birisi de bodur bir anaç kullanmaktır. Bodur olan anaçlar daha ufak bir taç hacmi meydana getirdiğinden dolayı toplam taç hacmi içerisinde gölgelenen alan da daha az miktarda olmaktadır. Örnek vermek gerekir ise üç metre uzunluğundaki bir ağaçta gölgelenen alan %1.6 iken 6.5 m yüksekliğindeki bir ağaçta bu miktar %24.4’tür. Ağacın şekil ve formu da güneş ışıklarından yararlanmasını etkilemektedir. Konik biçimindeki ağaçlar güneş ışığından en iyi yararlanan ağaçlardır.
13- Ağacın bir yanında dal meydana gelmediği durumlarda dal etrafının 1/3’ü kadarlık kısmı bir gözün 1cm kadar üzerinden kabuk boyunca odun bölümüne kadar yuvarlak bir şekilde kesilir. Bu yapılan uygulama çoğunlukla çentiğin alt kısmındaki tomurcuğun sürmesini sağlar. Bu gerçekleştirilen uygulama çiçeklenme başlangıcından yaklaşık bir ay önce yapılabilir. Kesim uygulamasının yeterli derinlikte kabuk tabakası boyunca olmasına dikkat edilmelidir. Bazı meyve, tür ve çeşitlerinde ağaçlar ilk senelerde terbiye edilirken uygun olan taç yapısını meydana getirmek için istenilen dallar meydana gelmemektedir. Bunu gibi hallerle karşılaşıldığında üreticiler istenilen yerden dal çıkartmak için bu tekniği uygulayabilirler.
14- Bir sürgünün çok güçlü olması, yaşlanmış olması veya mekanik etkenlerle zararlanmış olması dolayısıyla çıkartılması gerekebilir. Eğer aynı yerden tekrar bir sürgün çıkması isteniyorsa üçgen kesim tekniği gerçekleştirilebilir. İlk senelerde ağaca verilen şeklin ağacın tam verim çağında çok önemli olduğu daha önceki konularda anlatılmıştır. Ancak üreticiler ne kadar dikkat ederlerse etsinler bazı durumlarda çeşidin ve türün gelişme ve büyüme karakterinden kaynaklanan sorunlarla karşılaşılabilir. Bu sorunlardan biri de geniş açılı dalların seçilmesi ve meydana getirilmesi esnasında ortaya çıkar. Örnek vermek gerekir ise granny smith elma çeşidi çok dik bir gelişim gösteren bir türdür. İlk 4-5 yıl ağaçlarda uygulanan dal açma işlemleri çok önem arz etmektedir. Ancak ağaç üzerinde bazı dallar istenilen yerlerden çıkmasına rağmen açısı genişletilememekte ve zorlandığında ise kırılabilmektedir. Bunun gibi bir durumda üçgen kesim işlemi yapılabilir. Üçgen kesim tekniği sonucu hem aynı noktadan tekrar dal çıkması sağlanır hem de yeni çıkan dal geniş açılı olur.