Süs Bitkilerinde Budama

Süs bitkilerinde budama yapmanız için bazı özel durumlara dikkat etmeniz ve bilmeniz gerekmektedir. Aşağıda açıklandığı gibi süs bitkilerinde budama işlerini dikkatli ve bitkinin türünün özelliğine göre yapmanız gerekmektedir.

Budama; bitkilerinin gelişmesi, kuvvetlenmesi, sağlıklı gelişmelerini sürdürmesi, çiçeklenme, meyve miktarı ve kalitesini arttırmak amacıyla süs bitkilerinde uygulanan kesme, eğme, bükme, tomurcuk ve sürgün alma, dalların gövdeye yaptıkları açıyı ayarlama gibi işlemlerdir.

Süs Bitkilerinde Budamanın Önemi ve Amacı

Genel olarak bitkilerin büyümesi, gelişmesi ve ürün vermesinde budamanın çok önemli bir yeri vardır. Budama uygulamaları her şeyden önce bitki fizyolojisi ve ekolojisine uygun olmalıdır. Süs bitkileri yetiştiriciliğinde budamanın amaçlarını genel olarak şöyle sıralayabiliriz

• Süs bitkilerinde fizyolojik dengeyi kısa zamanda oluşturmak ve korumak
• Ağaçtan düşerek yaralanmaya veya maddi zarara yol açabilecek dalları ağaçtan uzaklaştırmak
• Yolların görüş alanını engelleyen dalları ağaçtan uzaklaştırmak
• Kurumuş, hastalıklı, ekolojik ve mekanik etkilerle kırılmış, birbirini zedeleyip gölgeleyebilecek çapraz şekilde birbirinin üzerine binmiş, aşağıdan çıkmış, baş aşağı sarkmış, simetrisi bozuk, ağacın dengesini bozan, zayıf olan dar açılı dalları kesmek,
• Bitkilerde karbon asimilasyonunu (özümleme) artırmak amacıyla ışığın ağaçların iç kısımlarına daha iyi girmesini sağlamak ve yaprak yüzeylerini artırmak
• Gövde üzerinde ana dalların sayılarını ve dağılışlarını düzenleyerek ağaçların sağlam, düzenli ve dengeli taç oluşturmalarını sağlamak
• Değişik şekiller verilerek bitkilerin güzel bir görünüm kazanmasını sağlamak
• Bitkilere verilmiş olan bir şekli muhafaza etmek
• Bitkilerin çiçek verimlerini ve kalitelerini artırmak

Süs bitkilerinde budama zamanı

Süs bitkilerinin budama zamanı türlere göre değişiklik gösterebilir. Budama için genellikle bitkilerin uyku hâlinde bulunduğu ve belli şartlar oluşunca gelişme yeteneğinde olma durumları dikkate alınarak budama zamanları belirlenmelidir. Bazı türlere göre budama zamanlarını aşağıdaki şekilde ifade edebiliriz.

• Yaprağını döken türlerde ana budama mevsimi kış sonudur. Ancak büyüme döneminde çiçek açan türlerde (süs kirazı, süs elması, yalancı akasya, erguvan vb.) çiçeklenmenin geçtiği dönemlerde yani geç ilkbaharda budama yapılmalıdır. Kanama özelliği olan türlerde ise (akçaağaç, ceviz, huş, karaağaç türleri vb.) öz su basıncının düşük olduğu sonbahar aylarının tercih edilmesi gerekir.
• İğne yapraklı ağaçlarda kuru budama (kuru dalların kesilmesi) yılın her mevsiminde yapılabilir. Ancak yeşil budama (yaş dalların budanması) vejetasyon mevsimi dışında yani sonbahar veya kış mevsiminde yapılmalıdır. Bu durumda vejetasyon mevsiminin başlaması ile yara yerinin kapanması daha kolay olur, yara yüzeylerinden öz suyu ve reçine akışı en az düzeyde gerçekleşir. Ayrıca mantar enfeksiyonlarının ve kabuk böceği üremelerinin önüne geçilir.
• Ardıç, şimşir, servi ve yalancı serviler bütün mevsim boyunca büyümeye devam ettiği için budama zamanı yıl boyunca olabilir. Bununla beraber bunlar da haziran, temmuz aylarında hatta ağustosa kadar budanabilir.
• Bütün çiçek veren çalı türleri ve bodur ağaçlar çiçeklenme dönemi sonrası budanır. Erken ilkbaharda yapılan budama bu türlerin o yıl çiçek vermesini engeller.