Lale nasıl yetiştirilir Lale yetiştirme teknikleri
Lale bitkisinin iklim ve toprak istekleri, Organların büyümesi, gelişmesi ve yaşlanması şeklinde karakterize edilen lalenin yaşam döngüsü çeşitli doğal ve çevre koşulları tarafından etkilenmektedir. Bu döngüyü etkileyen faktörlerin başında sıcaklık, ışık ve nem gelmektedir. Ekonomik anlamda lale soğanı ve çiçek yetiştiriciliğini ayrı işletmelerde üretimi yapılmaktadır. Çünkü her iki materyalin üretiminde kültürel yöntemler, toprak ve iklim istekleri bakımından farklılık bulunmaktadır.
lale soğanı ekimi ne zaman yapılır
Sıcaklık: Hava sıcaklığı bitkinin büyümesi ve lale soğanının gelişmesinde çok önemli bir rol oynar. Sıcaklığın çeşitli süreçlerdeki etkisi iki dönemde ele alınır. Bitkinin gelişmesine olan etkisi ve soğanın dormansi durumunda depolandığındaki etkisi. Soğanın hasat edilmesi ve kuru depolanmasından sonra tomurcuk ve kök farklılaşması bu sürecin ilk aşamasıdır. Bu süreçteki organ farklılaşması büyük ölçüde depolama sırasındaki sıcaklıktan etkilenir. Çiçek tomurcuğu farklılaşmasının 17-20 derece sıcaklıkta daha hızlı olduğu gözlemlenmiştir. Daha yüksek sıcaklık daha düşük tomurcuk farklılaşmasına yol açar. Sökümden hemen sonra yüksek sıcaklık uygulaması soğanların daha hızlı çiçeklenmesine ve kök organlarının daha hızlı oluşmasına neden olur.
lalenin büyüme evreleri
Çiçek oluşumu aşamasına gelmemiş kritik büyüklükteki soğanlar 30 derece sıcaklıkta depolandığında soğanlarda çiçek tomurcuğu oluşumu hızlanır. Depolama sıcaklığı koltuk tomurcuğun sonraki gelişimini de etkiler. Yüksek sıcaklık ve düşük sıcaklık karşılaştırıldığında merkez tomurcuğun belirleyici oluşunda azalma görülmektedir. Sonuç olarak yüksek sıcaklıkta depolama sonrasında soğan içinde gelişen koltuk tomurcuk sayısı düşük sıcaklıkta depolamaya göre daha fazladır. Bu durum yüksek sıcaklıkta depolama sonrasında daha az tomurcuğun ölmesi nedeniyle gerçekleşir. Yüksek sıcaklıkta depolama sonrası koltuk tomurcuğu ilk oluşan organlarını birinci aşamasının üst parçaları daha düşük sıcaklıkta depolananlara göre gerçek hava yapraklarını üretilmesine daha meyillidir. Bu gözlemler depolama sıcaklığının soğan üretimi üzerinde etken olabileceğini işaret etmektedir.
Lale mevsimi hangi ay
Sıcaklık artışıyla lale soğanının parçalanması sağlanır. Depo sıcaklığı düşürüldükçe yavru yapma, parçalanma azalır. Tavsiye edilen depo sıcaklığı uygulaması şu şekildedir. Hangi ayda lale dikilebilir? Sökümden iki hafta sonra 28 derece temmuz ayında 25 derece ağustos ayında 20 derece eylül ayında 20 derece ekim ayında 17 derece kasım ayında 15 derece. Dikim kasım ayına bırakılmamalıdır. Sıcaklığın soğan gelişimine etkisi şu şekilde özetlenebilir. Lale hangi mevsimlerde yetişir Soğanlarda ekimden sonra yeterli miktarda ve oranda kök gelişimi ve uzaması önemlidir. Bunun için 14-16 derece sıcaklık uygundur. Geç dikimde hava sıcaklığı daha düşükse köklerin gelişmesi engellendiği gibi soğanların soğuklara karşı daha hassas olduğu ve donma riski taşıdığı belirlenmiştir. Eğer kış ayları ılık geçerse bitki gelişimi erken başlar. Sıcakların yükselmesiyle bitki gelişimini sürdürürken çiçek açar ve soğanı büyütmeden erkenden solarak gelişme dönemini sona erdirir. Dikimden sonra yüksek sıcaklık daha hızlı ama daha kısa büyüme dönemine sebep olur. İlkbaharda hava sıcaklığının yüksek olduğu alandaki lale yetiştiriciliği ile düşük olduğu alandaki lale yetiştiriciliği karşılaştırılırken kış sıcaklığının da hesaba katılması gerekir. Bitki çiçeklenme ve hasat arasındaki dönem kritiktir. Çiçeklenme başlangıcı ve hasat arasındaki dönemde sıcaklık lale yetiştiriciliği açısından önemlidir.
Işık ve rüzgâr: Lale tam güneş alan ve rüzgardan korunaklı yerlere dikilmelidir. Bununla birlikte Akdeniz ve ege sahilleri gibi sıcak bölgelerde aşırı güneş çiçeklerin çabuk solmasına neden olduğu için öğleden sonraları az güneş alan diğer gölge kısımlara dikilmeleri daha uygundur. Çok güneşli ortamda çiçeklerin ömrü kısalır. Çok gölgede ise çiçek sayısı az olur. Fazla rüzgar hem bitki hem de çiçekler için olumsuz etkili olduğundan bu yerlere dikim yapmaktan özellikle kaçılmalıdır.
Toprak: Lale tınlı, geçirgen, humusça zengin, su tutma kabiliyeti iyi ve verimli toprakları sever. Diğer toprak tiplerinde de yetiştirilebilir. Yetiştiği toprak kalınlığı en az 50 cm olmalıdır. Hafif toprak olarak bilinen kumlu topraklar organik maddece fakir olduklarından su tutma kabiliyetleri iyi değildir. Su birikimi olmadığından soğanın çürüme olasılığı yoktur. Fakat kum oranının fazla olması toprağın kolay kurumasına ve fazla sulama gerekimine yol açar. Sık sulamada toprağın maddeleri yıkanarak kök alanının alt katmanlarına indiğinden ve soğanın gelişimi olumsuz etkilendiğinden dolayı tercih edilmez. Hafif toprakların işlenmesi kolaydır. Bundan dolayı dikim ve sökün işlemleri kolay ve sorunsuz yapılır. Toprağın yapısının ıslahı için yanmış hayvan gübresi kullanılmalıdır.
lale soğanı nasıl saklanır Ağır toprak olarak bilinen killi topraklar hafif topraklardan daha sakıncalıdır. Kil oranı yüksek ağır topraklarda toprağın geçirgenliği ve havalanması güçtür. Bu topraklar uzun zaman tava gelmez. Veya tav halini hızlı kaybeder. Ağır ve ince zarlı olduklarından sıkışık topraklardır ve kurudukları zaman hızlı bir şekilde sertleşirler. Killi topraklar ağır bünyeli olduğundan soğanları gelişmesi açısından uygun değildir. Drenajı iyi olmadığından soğan çürümeleri çok görülür. Ayrıca kuruduğunda çok setleştiği için üretilen soğanların sökümü zor olur ve çok fazla zahiyat verilir. Bu tür toprakların ıslahında organik gübre kullanılmalıdır. Soğan yetiştiriciliği için en makul toprak orta bünyeli veya bahçe toprağı olarak bilinen tınlı topraklardır. Su tutma kapasitesi ve geçirgenliği açısından soğan yetiştiriciliğinde kullanılacak en uygun topraktır.
Lalenin Yetiştirme yerinin hazırlanması
Tarımın diğer alanlarında olduğu gibi soğanlı bitkilerin yetiştiriciliğinde de toprak son derece önemlidir. Bitkilerin yetişebilmesi için toprağın işlenmesi ve uygun duruma getirilmesi gerekir. Bu amaçla toprak herhangi bir alet ile gevşetilir, karıştırılır, ufalanır lalenin sağlıklı gelişmesi için toprağın fiziksel, kimyasal ve biyolojik yapısının iyi düzeyde tutulması gerekir. Toprağın 50 cm lik kısmı bitkinin beslenmesi açısından çok önemlidir. Bu kısım aynı zamanda bitkini köklerinin yayıldığı alandır. Bu nedenler toprak sonbaharın başında 30 cm derinlikte sürülmelidir. Sonbahardaki sürme işleminin sağlayacağı faydalar şunlardır;
1- Toprak işleme sonbaharda köklerin rahatlıkla gelişerek geniş alana yayılmasını sağlar. İlkbaharda Laleler Böylece bitki sonraki yıl ilkbaharda kuvvetli gelişme olanağı bulur.
2- İşlenerek gevşeyen toprakta mikroorganizma faaliyetleri çok daha iyi olur.
3- Gevşek bünyeli topraklarda yağmur suya kolaylıkla nüfus eder. Toprağın üst kısmında döllenme engellenerek soğanların çürümesi önlenir. Alt kısımlara nüfus eden yağmur suyu depolanır ve gelişme döneminde bitki tarafından kullanılır.
4- Toprak işleme yabancı ot mücadelesine büyük çapta yardım eder.
Sağlıklı toprak geçirgen yapıdadır ve bitkinin gelişmesi için gerekli suyu tutar. Nem oranının yüksek olduğu topraklarda soğanlı bitkilerin geliştirilmesi amacıyla fazla olan nemin toprakta uzaklaştırılması gerekir. Lale çiçeklenme döneminden geç sonbahara kadar olan dönemde soğanların sudan korunması bitkinin beslenmesinden daha önemlidir. Soğanın gelişmesi köklerin fazla suda boğulmayarak işlerini rahatça yerine getirmesi ve mikroorganizmaların normal faaliyette bulunabilmesi için toprakta yeteri kadar hava bulunması gerekir. Topraktan fazla suyun alınması toprağın iyi işlenmesiyle sağlanabilir.
Lale bitkisinin yetiştiriciliği ve bakımı
Toprağın dikim için hazırlanmasında karakteri göz önünde bulundurulması gereken önemli bir faktördür. Lale soğanının dikileceği toprak yaz aylarında kuru bırakılmışsa eğer dikimden en az 15 gün önce bir kez sulanmalıdır. Sulama yapıldıktan sonra toprak tava gelir gelmez 30 cm derinliğe kadar sürülmelidir. Sürülme sırasında meydana gelen iri tezeklere ufalanmalı toprak yüzeyinde bulunan çeşitli bitki artıkları tırmıklanmalıdır. Önceden belirlenen yerlere hazırlanan 1 metre enindeki tavaların uzunluğu tavlanın büyüklüğüne göre ayarlanır. Tavaların arasında yarım metre yürüme alanı bırakılır.
Lale çiçeğinin dikim zamanı
Ekim, kasım aylarında sıra yöntemi ile dikim uygulanır. Homojen havalanma sağlamak için dikim sıraları hakim rüzgarların estiği yönde olmalıdır. Kesiksiz toprak yapısı ve su birikintileri hastalıklara yataklık yapacağından arazinin düzenlenmiş olması gerekir. Lale soğanları büyüklükleri farklı olsa da ortalama 10-13 cm derine dikilir. Ağır topaklarda ise soğanın 6-7 cm derine dikilmesi yeterlidir. Sıralar 100 cm sıralar arasındaki mesafe 30-40 cm olur. Soğanlar büyüklüklerine göre 5-10 cm arayla dikilir. Verilen ölçülerden daha sık dikilen lalelerde yapraklar rahat gelişme fırsatı bulamaz. Geç dikim köklerin tahribatına ve soğanın biriktirdiği karbonhidratın bir kısmının boşa tükenmesine neden olur. Lale dikimi ayları İzleyenlerin gelişimi de olumsuz etkilenir. Soğanlar iklim koşullarına bağlı olarak mart sonuna ve nisan başında sürgün vermeye başlar. Dikim yapılırken büyüklükleri ve renkleri aynı olanları bir arada bulunmasına dikkat edilmelidir. Bir metrekare alana ortalama 150-250 soğan dikilebilir. Kök çürüklüğü en önemli soğan hastalığıdır. Dikimden önce toprağın ve soğanların dezenfekte edilmesi gerekir. Özellikle daha önce sebze yetiştiriciliği yapılan yerlere dikilecek soğanların dezenfekte edilmesine özen gösterilmelidir.
Lale çiçeği yetiştiriciliğinde sulama
Bitkiler normal gelişimlerini sürdürebilmek için kökleri aracılığıyla topraktan suları alır. Lale gibi ilkbaharda çiçek açan türler erken ilkbaharda vejetasyona başlar. Bitki büyüme sürecinde gerekli su ihtiyacını erken ilkbaharda düşen yağışlarla karşılayabilir. Ancak bu dönemde yağışların yetersiz olması halinde topraktaki eksik su sulama suyuyla tamamlanmalıdır. Su genel olarak lalenin sağlıklı gelişmesi, uzun ömürlü olması ve soğanın büyümesi için gereklidir. Doğal yollarla karşılanmadığında yapay yollarla su verilmelidir. Başarılı yetiştiricilik için toprağın özellikleri, yağış düzeni ve bitkinin durumu dikkate alınarak sulama programı uygulanmalıdır. Gelişme dönemi boyunca toprakta yeterli miktarda nem olması lale soğanının gelişimi açısından son derece önemlidir. Toprakta su eksikliğinin sonuçları gelişme döneminin kısalması, gelişimde yavaşlama veya gerileme, çiçeklenmenin az ve kısa oluşu, bitkinin kısa boylu çiçeklerin küçük yaprak alanının az, soğan veriminin düşüş olması şeklinde görülür.
Lalelerin Genel Özellikleri
Pazarlamada soğanın veriminin belirleyici oluşu göz önüne alındığında sulamanın önemi daha iyi anlaşılmaktadır. Lalede solunun ile su kaybı olur. Su kaybında rüzgar hızı, hava sıcaklığı, hava nemi gibi çevresel faktörler de etkili olur. Lalenin kök bölgesinde su eksikliği yavru soğanın oluşumu ve gelişme döneminde çok önemlidir. Kuraklık nedeniyle bitkinin üst kısımlarının erken kuruması ve soğan verimimin azalması lale soğanı üretimini olumsuz etkiler. Geç sulama çiçek tomurcuğu farklılaşmasının azalmasına yol açar. Su miktarının belirlenmesinde toprağın yapısı ve bitkinin gelişme durumu önemli rol oynar. Bitkinin çiçeklenme gibi gelişmesinin yoğun olduğu dönemde ilk dönemi veya son döneminde yapılacak sulamaya göre daha fazla su kullanılır. İyi vasıflı topraklarda sulama suyu az kullanılırken kumlu topraklarda daha fazla olabilir. Tohum bağladıktan sonra bitkinin yaprakları sararmaya başlar bu dönemde sulama yapılmamalıdır.